AÇIKLANAN FİYAT FINDIK MALİYET FİYATIDIR

Fındık Sen Başkanı Kutsi Yaşar yaptığı açıklamada ‘Tarım ve Orman Bakanlığı 2017-18 sezonu sonrası almış olduğu kararla fındık yıllık ürün açıklamalarını tekelden yapılacağının ve bu kararında bakanlığın uhdesinde olacağı açıklamasının ardından iki fındık sezonunu geride bıraktık.

Bir önceki dönem 2018-19 sezonuna ilişkin fındık rekolte açıklamaları farklı mecralardan ardı ardına gelmişti. Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi tıpkı geçmiş yıllar da olduğu gibi 2019-20 fındık sezonunda da ilk rekolte açıklamasını Amerika’nın Florida kentinde yaptı.38.kongresini gerçekleştiren konsey Türkiye den de temsilcilerinin hazır bulunduğu kongrede 2019-2020 fındık sezonu için 775 bin ton rekolte açıklaması yaptı. Diğer yandan TUİK’ de 2019-20 sezonu için 715 bin ton rekolte tahmini yaptı. Böylelikle Tarım ve Orman Bakanlığının Rekolte açıklamalarına ilişki kararı bu yıl da yok hükmünde oldu. Diğer yandan Tarım ve Orman Bakanlığın  rekolte tahminine ilişkin  çalışmalar tamamlanmış olup Cumhurbaşkanın  fiyat  açıklaması esnasında 700 bin ton olarak duyrulmutur..2018-19 döneminde  konseyin açıklamış olduğu  tahmini rekolte  640 bin ton  gerçekleşen rekolte ise 515 bin ton olup  125 bin  ton  fazlan sapma olmuştu.60 bin ton kadar fazla sapma  da TÜİK  rekolte tahminlerinde gerçekleşmişti   Ekonomik dengeler alt üst oluyor fındık fiyatları geri tepiyor   2014 yılı don afetinden bu yana fındık fiyatları çift hanelerde dolaşmış hatta bir ara 22,00 TL sına kadar alıcı bulmuştur.2016-17 fındık sezonu başlangıcında hızla 15,00 TL sına kadar fiyatlar yükseliş göstermiş ardından fiyatlarda gerileme başlamış sezonda ortalama fiyat 12-12,50 bandında gerçekleşmiştir. Sezon sonuna doğru daha da baskılanan fiyatlar 8,00-8,50 TL bandına kadar gerilemiştir.2017-18 sezonunda TMO devreye sokularak 10 TL -10,50 TL alımlar yapılmıştır. 2018-19  fındık sezonun d a 15 TL ile başlayıp 12-13 TL bandına gerileyen  fiyatlar TMO’sinin gecikmeli olarak  14-14,50 TL dan  devreye sokulması ile 2019 yılı başlarında 15 TL bandını aşmış  Temmuz başına kadar 22 TL kadar yükselmiştir..2018 yılı Ağustos ayında  Dolar ve Euro da  önlenemeyen  ani artışlarla  fındık üretim sürecindeki Tarımsal girdilerde ; ilacından gübresine alet ekipmanından  işçi ücretlerine%50-100  kadar artışlar olmuştur .Fındık çiftçisi bir yandan artan  fahiş maliyetler diğer yandan  yükselen döviz kurları sonrasında fındık fiyatlarında da yüksek fiyat beklentisi içindedirler .Oysa  fındık fiyatları yaklaşan  hasat öncesi serbest piyasada  15 TL bandının da altına düşerek yeniden 12-13 TL  bandına  geri sardırılmıştır.   Fındık 17 TL Değil 27 TL Hak Ediyor Fındık-SEN olarak bir önceki sezon fındık fiyatını 18,25 TL açıklamıştık.Sezon sonlarında  fındık fiyatları 22 TL kadar çıkmıştı.25 Temmuz da Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklama da fındık müdahale alım fiyatı Levant kalite fındık için 16,50 TL ve Giresun Yağlı Kalite fındık için 17 TL olarak belirlenmiştir .Aynı açıklama da gübre, mazot ve alan bazlı destek ödemesi olan ve kg da  ortalama 1,78 TL karşılık gelen ek ödeme ile 19 TL fiyat verildiği değerlendirilmesi yapılmıştır .Oysa ek ödemeler fındık maliyet çalışmalarında yan gelir olarak maliyetten düşürülmektedir. Daha sade bir ifade ile ek ödemeler maliyetin içerisindedir. Aslında Cumhurbaşkanına açıklattırılan bu fiyat fındık maliyet fiyatıdır. Her ne kadar Fındık fiyatlarının 11-12 TL bandına gerilediği bir süreçte açıklanan bu fiyatlar çiftçiler nezdinde genelde  olumlu karşılanmış olsa da   tarımsal ilacından gübresine ve işçi ücretlerine kadar  tarımsal girdilerde %50-100 artışlar olduğunu unutmamak gerekir. Görece olarak iyi fiyat vurgusu algı yönetmeye yöneliktir. Fındık çiftçisi  açıklanan fiyatlardan hoşnut  görünse de orta ve uzun vade de kazanan Şirketler olacaktır .Fındık da algı yanılması yaşandığı bir gerçektir. Gittikçe derinleşen ekonomik kriz ve dövizdeki olası  artışlar bu fiyatları anlamsız kılacak kazanan çiftçi ve ülke ekonomisi değil şirketler olacaktır. Kaldı ki verilen 16,50TL-17 TL fiyat mazot, gübre ve alan bazlı ödemeler düşüldüğümde ancak maliyeti karşılamaktadır. Bu fiyatta . yaklaşık 2,50 Euro bandındadır. Geçen sezon 1,50 -2,00 Euro  bandı  üzerinden kurgulanan senaryo olası döviz artışı ile bu sene de kuvvetli ihtimal devam edecektir. Ayrıca TMO’nin  fındık müdahale alımlarını nasıl yapacağı ve ürün bedellerini nasıl ödeyeceği de oldukça önem taşımaktadır. Fındık Üreticileri Sendikası olarak kurulduğumuz 2004 yılından bu yana her hasat öncesi fındık referans fiyatlarını açıkladık. Referans fiyatın  hesaplamasında dünyada yetişen diğer ürünlerin fiyatları nasıl hesaplanıyorsa aynı kriterleri esas aldık. Yani fındık maliyet fiyatı üzerine % 25 kar  payı ve onun da üzerine  dört kişilik çekirdek ailenin yaşam standardını esas alan  ve ekonomik göstergelerde alım gücünün daha da azaldığı noktasından tahmini  %  20 yıllık enflasyon farkını da içine alan  % 40 ‘lik   insanca yaşama payı ekleyerek fındık fiyatını hesapladık. Rekolte tahminlerini iklim koşulları ve külleme hastalığının verim kaybına etkilerini  dikkate alarak ortalama maliyeti 15,82 TL olarak belirledik.Çıkan bu maliyet fiyatının üzerine % 25 kar payı + % 40 insanca yaşama payını eklediğimizde; 1 kg fındığın fiyatı en az   27,67  TL olmalıdır.