Can Akengin ya da şehri kalbinde atan bir şairi anlatmak

Bu başlığın tam tersi de doğrudur aslında. Onun kalbi aynı zamanda şehrinde de atar. Yalnızca kalbi mi beş duyusuyla birlikte duyumsar şehrini; limandaki vapurun, fındık hamallarının, martıların, Hacı Hüseyin Çarşısı'nın sesleri, uğultuları…

Kıyı boyunda bembeyaz evler, bir yandan fırınlardan gelen pidelerin, kiremitte pişen balıkların ve ardından içilen kahvelerin kokularını; sokakların, hanların; Lonca Koyu'nun durgun sularının, Cami Sokağı'nda camekânlarda küçücük saatlerin tıkırtılarını, izbe hanlarda binlerce volt ampulün altında fındık yığınları arasında çeyiz düzmeye çalışan yetim kızların, tek başına evlat yetiştiren yoksul kadınların seslerini işitirsiniz. Her fırtınada örnek değiştiren kıyıları, Batlama, Çıtlakkale, Ayvasıl Burnu'nda tükenen emsalsiz masal alemini görürsünüz.   "Gölgesini suya banan Şu Lonca'nın var bir suçu Akşamları sessiz yanan İnce zarif Burunucu ... Bayırda camlar tutuşmuş Göklere olmuş renk kaynağı Ortalık sanki uyuşmuş Garipsemiş Dikmen Dağı   Dikmen Dağı Dikmen Dağı Ne kaviymiş aşkın bağı Ölüm gelse dindirir mi içimdeki bu sağnağı   Uzakta kalmış Melikli Uzlete dalmış Melikli Ondan zümrüt düğme ile Gece Göklere ilikli ...   Can’ın şehri canındadır, ondan bir kez aşk- ı canan için ayrılmış, ebedi bir ayrılık neticesinde şehrine geri dönmüştür. Şehir artık onun bıraktığı şehir değildir, diye hisseder. O döndüğünüzde kimin değiştiğini, kimin döndüğünü kimin kimi terk ettiğini kimse bilmez oysa. Her taşından, her dönemecinden, sokağından Can'ın hicranı sızan bu şehirde. Onun en vefalı yâri de bu hicrandır.   "Çağırırdı yanık üzgün bestesiyle gurbetin Gezerken tenhalarda...niçin bana dur dedin Duramam şen Giresun bir gönüllü kaçağım Seni sevmediğimden değil mi ki ırağım   Yalan yalan uykumun nurlu bir serabısın Buydururken gariplik hayalin der gel ısın Koşarım bin hicrandan kayıp koynuna yurdum İlle ille bu akşam karşında hayran durdum"   Can'ın aşkı candan ötedir. Şehrin biraz vefasız, biraz işveli kızlarını, hevesli delikanlılarını mahzun, kederli aşıklarını mısralarında, şehrin ruhuyla, sesiyle, şarkısıyla şenlendirir. Hicranı bastıran da hicranı kanatan da aşktır, sevdalıktır. Meyhanelerin cezbesi de içindeki derin sızı da onundur. Yüreğinde koca bir şehri taşıyan canı, neyin de meyin de efkarın da vuslatın da evidir. Mülke, mala müdanasız ruhu onu evinden, şehrinden bir süre koparmış, ruhuna iyi gelen pastoral bir aleme kıra, doğaya, köy hayatına, çekmiştir. Tamzara onun ithaka'sıdır, oraya her döndüğünde özlenen bir evlat gibi onu bağrına basan, onu çağıran yuvasıdır.   "Sönüyordu uzaklarda kıpkırmızı bir güneş Dönüyordu tarlalardan erkek kadın birer eş ... Geliyordu sarı beyaz benekler Yamaçlarda otlayarak ağır ağır inekler Kıvrılarak etrafları böğürtlenli ve pek dik  Bir yokuşun üzerinde sıçrayarak keçiler Zil sesleri meleşmeleler bütün köyde bir mahşer Bir mahşer ki bütün hayat, bütün şiir güzellik ... Bir şehri sevmek onun hatıralarını, hiç ulaşamayacağımız geçmişinin hüznünü hissetmektir aynı zamanda Nerdeyse bir asır öncesinin Giresun'unun nabzını duyumsarız Can'ın yazdığı her satırda. Proust'un "geçmiş zamanların izi" gibi bir daha asla dönülemeyecek anların, şimdi kimselere benzemeyen insanların, mekanların, unutulmuş seslerin, şimdi yitip giden bakışların, dokunuşların, gülüşlerin, oyunların, rüyaların, sadece o dünyaya mahsus bir yitik hissiyatın ezgilerini, keyfini, neşesini, kırgınlıklarını meşk eden şarkılarını hissetmeye çalışırız. İnceleme: Yaşar Akalın