VERGİ İNCELEMELERİ

Son zamanlarda  çevremizde bir çok şahıs ya da işletmenin vergi incelemesine alındığı hepimiz tarafından duyulmaktadır.. Geçtiğimiz aylarda 5.000 civarında olan vergi müfettişlerine mevcut sayı kadar daha alım yapılarak vergi müfettişi sayısı 10.000 üzerine çıkmıştır. Bu atış ile ve bilgisayar teknolojisindeki gelişim, altyapı, yazılım güncellemeleri ile kurumlar arasındaki veri alışverişindeki hızlanma daha önceleri düşük olan inceleme sıklığını son yıllarda artırmaktadır. Yani vergi müfettişleri kapınızı eskiden olduğundan 3 kat daha fazla bir olasılıkla çalacaktır. Son yapılan denetimlerde incelemeye alınan mükelleflerde büyük küçük mükellef ayırımı olmaksızın incelemelerin yapıldığı gözlenmektedir. Bu nedenle mükelleflerin incelemelerde nelere dikkat edeceği ile hakları, bu süreçlerin nasıl işleyeceğinin her ne kadar mali müşavirlerince biliniyor olduğu varsayılsa da mükelleflerin de bilgi sahibi olmasında fayda olacağını düşünmekteyiz. 1-VERGİ İNCELEMESİ YAPILMASININ AMACI NEDİR? Klasik anlatımla Devlet vatandaşına sunduğu sağlık, eğitim, güvenlik ve altyapı hizmetleri gibi temel görevlerini yerine getirirken ihtiyacı olan kaynağı vergilerle elde etmekte ve kazanandan kazandığı ölçüde vergi almaktadır. Vergi ise ülkemizde çoğunlukla beyan esasına göre alınır. Bu beyanların doğruluğunun her anlamda incelenmesinin adı da  vergi incelemesidir. Vergi incelemesinin teknik tanımı ise; İnceleme yapmaya yetkili olanlar tarafından, mükelleflerin ödemesi gereken ve beyan etmiş oldukları  vergilerin mevcut kanunlar uygunluğunu ve doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. 2-VERGİ İNCELEMESİ YAPMAYA KİMLER YETKİLİDİR Son yapılan değişiklile inceleme elemanları tek bir ünvanda toplanmıştır. Vergi incelemesi yapmaya  a-Vergi Müfettişi,  b-Vergi Müfettiş Yardımcısı yetkilidir. Kanunda ayrıca, asli görevi vergi denetimi olmayan; İlin en büyük mal memuru(Defterdar) ile Gelir İdaresi Başkanlığında müdür kadrosunda görev yapanlar da gerektiğinde vergi incelemesi yapmaya yetkileri vardır. Vergi incelemesini kim yaparsa yapsın karşımızdaki yetkilinin devleti temsil ettiğini unutmamalı ve gerekli hassasiyeti göstermeliyiz. Çünkü “Vergiden kaçınmak hak; Vergi kaçırmak suçtur.” 3-KAÇ TÜRLÜ İNCELEME VARDIR?  a) Tam inceleme: Bir mükellef hakkında, bir veya birden fazla vergi türü itibarıyla bir veya daha fazla vergilendirme dönemine ilişkin her türlü iş ve işlemlerinin bütün matrah unsurlarını içerecek şekilde, yapılan vergi incelemesidir. b) Sınırlı inceleme: Tam inceleme dışında kalan belirli bir konuya yönelik vergi incelemesidir. c) Aramalı İnceleme: Keşke yazılan vergi ve cezaların iki katını ödeseydim de bu şekilde bir durumda incelenmese idim denilebilecek bir inceleme türüdür. 4-VERGİ İNCELEME ELEMANIN UYMASI  GEREKEN ETİK KURALLAR VARMIDIR? a) Denetimi,  Mükellefe kanun ve yönetmeliklerle tanınan haklarını gözetmek suretiyle sonuçlandırmalı. b) Mükelleflere karşı nazik, ölçülü ve saygılı davranmalı. c) Denetimi yaparken saydam, tarafsız, dürüst olmalı,  kamu yararını gözetmeli ve hesap verilebilirliği esas almalı. d) İnceleme ve yapacağı işlemlerde yasalar çerçevesinde adalet ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket etmeli ve tarafsızlığını zedeleyecek bir etkiye izin vermemeli. e) İnceleme sonucunda, gerekmesi halinde, mükellef lehine olan düzeltmelerin yapılmasını sağlamalı. Bu nedenle düzeltilecek hususları raporunda belirtmelidir. 5- MÜFETTİŞ, İNCELEMEYE ALACAĞI KİŞİYİ KENDİ Mİ SEÇER? Daha önceki yıllarda vergi dairelerinden dosya üzerinde seçimler yapılırdı. Bilgisayar teknolojisindeki hızlı gelişimle mükellef seçme işlemi çoğunlukla bilgisayar ortamında kırmızıya düşen mükelleflerden oluşmaktadır. Bu mükellefler  müfettişe Vergi Denetim Kurulu’nca yazı ile bildirilir.. İnceleme görevi yazılarında; nezdinde inceleme yapılacak kişilere ve konulara ilişkin bilgilere, incelemenin türüne, gerekçesine, dönemine ve süresine ilişkin hususlara yer verilir. 6-VERGİ İNCELEMESİNİN MÜKELLEFİN İŞYERİNDE YAPILMASI ZORUNLUMUDUR? İncelemenin mükellefin işyerinde yapılması esastır. Ancak  işyerinin müsait olmaması veya ölüm, işyerinin terk edilmiş olması gibi zaruri nedenlerle incelemenin işyerinde yapılması imkanı yoksa inceleme elemanının dairesinde de yapılır. Bu durum mükellef ile birlikte bir tutanakla tespit edilir. Bu takdirde incelemeye tabi olanın defter ve belgelerini daireye getirmesi kendisinden yazılı olarak istenir. İncelemenin işyerinde yapılması esas olmakla birlikte çoğunlukla dairede yapılır. 7-YAZILI İNCELEME GÖREVİNİ ALAN VERGİ MÜFETTİŞİ, İŞE NE ZAMAN BAŞLAMALI?  Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç ön inceleme vs için geç on gün içinde işe başlamak zorundadır. Bu süre içinde işe başlanılamaması halinde vergi müfettişi neden başlayamadığını gerekçeli bir yazı ile bağlı bulunduğu birime bildirir. İlgili birim, işe başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin olduğu kanaatine varırsa en fazla on gün ilave süre verir. Üst birim bu ilave süreyi vermeyerek inceleme görevini başka bir inceleme elemanına da verebilir.